ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΟ - Κυκλαδίτης

Παγκόσμια ημέρα θεάτρου (27 Μαρτίου)

Αφιερωμένο σ’αυτούς που δημιουργούν θέατρο, σ’αυτούς που παίζουν αλλά και σ’αυτούς που παρακολουθούν.

Κάθε χρόνο, εδώ και μία εικοσαετία περίπου, και με τον ερχομό της Άνοιξης, ανοίγει η μεγάλη θεατρική αυλαία της Νάξου.

Τουλάχιστον τρεις (3) θεατρικές ομάδες παρουσιάζουν, αφού καλλιέργησαν και έσπειραν πρώτα τη συγκομιδή τους, θεατρικές παραστάσεις.

Οι παραγωγές τους είναι πλούσιες και σημαντικές, προσφέροντας μια αληθινή ψυχαγωγία και διατηρώντας ζωντανή την πολιτιστική κληρονομιά μας, από την αρχαιότητα : τη φιλία του θεάτρου, μέσα από τους ρόλους του συγγραφέα, του ερμηνευτή και του θεατή.

Εκτός από τις τρεις παναξιακές θεατρικές ομάδες (Παρά θιν’αλός – ΧοροΝάξιοι – Μυθοποιοί), υπάρχουν και τοπικά-κοινοτικά σωματεία που δραστηριοποιούνται στο χώρο της θεατρικής παραγωγής, καθώς και δύο σχολές θεάτρου : του Δήμο και η TERA PONTICA.

Το Θέατρο αντιπροσωπεύει ένα ευρύ φάσμα ανθρωπίνων σχέσεων : ενώ η ζωή συνεχίζεται πάντα καιπαρούσα, το θέατρο είναι ένα εξαιρετικό γεγονός που αναπαράγει την ύπαρξη κάτω από ειδικές συνθήκες.

Οπως έλεγε και ο Σαίξπηρ : ‘’το θέατρο ενέχει τη φοβερή και ανεξάρτητη θεραπευτική ικανότητα να απομυθοποιεί τις δολοπλοκίες και τις αυταπάτες που υφαίνουν την εμπειρία : είναι, λοιπόν, απαραίτητο σε μια αυθεντική ύπαρξη’’.

Το θέατρο είναι μια δράση που φέρνει την ομάδα σε μια συλλογική ανέλιξη και που κάθε μέλος της θα βρει μια προσωπική ικανοποίηση.

Το θέατρο είναι μια καλλιτεχνική και παιδαγωγική δράση που στηρίζεται και που θεμελιώνεται στην ελευθερία της έκφρασης και το σεβασμό και συμβάλλει στην εξέλιξη-ανάπτυξη της προσωπικότητας σ’όλες τις διαστάσεις της, όπως :

Νοητική : ικανότητα να προσποιείσαι, να μπαίνεις στη θέση…, να προσαρμόζεσαι σε διάφορες καταστάσεις, να διατηρείς την προσοχή και να συγκεντρώνεσαι, να μαθαίνεις να εργάζεσαι συλλογικά…
Συναισθηματική : να ξεπερνάς τις ανησυχίες σου, τις φοβίες σου, να διαχειρίζεσαι το άγχος σου, να αναπτύξεις το συναισθηματικό σου δυναμικό, να λαμβάνεις ικανοποίηση από τις ασκήσεις-πρόβες και από τις παραστάσεις…
Κιναισθητική : να εκφράζεις συγκίνηση μέσα από την εξέλιξη των κινήσεων του σώματος, να μαθαίνεις να κινείσαι στο χώρο, να εξελίσεις την ισοροπία σου, το σωματικό σου ρυθμό, τις μετακινήσεις σου και την ακρίβεια μιας κίνησης.

Ο Michel Rennaud λέει ότι : ‘’το θέατρο είναι μια εμπειρία σημαντικής πραγματικότητας , που εμπλέκει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τη ζωή, μέσα από ένα πλαίσιο, μια λεκτική σύνθεση, ένα χώρο, που περιέχει τον εαυτό μας και τους άλλους. Μια εμπειρία που αναπτύσσει, στους μετέχοντες, μια νέα αντίληψη για τον εαυτό τους και τους βοηθά να ανοιχτούν στο περιβάλλον.’’

Παίξε θέατρο κι όλα θα πάνε καλά.

Σώμα, φωνή, πνεύμα : βάλτε τα όλα μαζί και θα έχετε μία ιδέα γι’αυτό που λέγεται αυτο-θεατρο-θεραπεία !

Οι στόχοι της είναι : η αυτο-αναγνώριση (αυτοεκτίμηση + αυτοπεποίθηση), οι διαπροσωπικές δυναμικές, οι φοβίες, οι ψυχαναγκασμοί, οι διαπληκτισμοί και τα προσωπεία που εμποδίζουν το άτομο να πετύχει το ευ ζην (προσωπική ισορροπία και κοινωνικοποίηση).

Το θέατρο διευκολύνει το άτομο στο να ξεπεράσει ψυχικά μπλοκαρίσματα, στο να διαμορφώσει ένα πιο ευέλικτο σώμα, στο να εκφράσει, ευκολότερα και με πιο ισορροπημένο τρόπο, συναισθήματα. Τέλος, το θέατρο συμβάλλει στην προσωπική ωριμότητα, μέσα από μια προσωπική ανάλυση και από συνειδητοποίηση κάποιων εσωτερικών εκφράσεων.

Το θέατρο συμβάλλει στην αύξηση της αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης του ατόμου.

Το θέατρο είναι κάτι περισσότερο από τέχνη. Είναι μία θεραπεία.

Οι μαρτυρίες στο τι επιφέρει το θέατρο είναι τόσες πολλές, που αρχίζει, πλέον, να χρησιμοποιείται σαν μέσο εκμάθησης της συλλογικής ζωής και της αυτοπεποίθησης, μέσα από αυτογνωσία.

Πέντε (5) βασικά στοιχεία-οφέλη πηγάζουν από τις διάφορες μελέτες που έχουν διεξαχθεί για το θέατρο :

Το πρώτο στοιχείο έχει σχέση με την εμπιστοσύνη στον εαυτό σας. Βήμα-βήμα, χάρη στη θεατρική άσκηση, κερδίζετε σε σιγουριά, τολμάτε περισσότερο και περισσότερα (σ’έκφραση, σε συναισθήματα…), αντιμετωπίζετε το βλέμμα του άλλου, διεκδικείτε, υποστηρίζετε τις απόψεις σας, απολαμβάνετε μια θέση στην ομάδα.
Το δεύτερο στοιχείο έχει να κάνει με τη διάθεσή σας να ‘’δοθείτε’’ η να πέσετε στο ‘’κενό’’. Ανακαλύπτετε δεξιότητές σας, προσόντα σας, διευρύνετε τις δυνατότητές σας, αλλά και συνειδητοποιείτε τα όριά σας, τους φόβους σας, το θυμό σας. Το θέατρο σας οδηγεί να μετουσιώσετε το άγχος σας η την επιθετικότητά σας που δημιουργούνται και τρέφονται από την καθημερινότητά σας.
Το τρίτο στοιχείο αφορά την βελτίωση της λεκτικής έκφρασης. Οι ασκήσεις ορθοφωνίας, οι κυματισμοί της φωνής, η αποστήθιση, ο ακουστικός χρόνος αποτελούν ένα υπέροχο μέσο που σας εξασφαλίζει, βαθμιαία, μια πολύ πιο άνετη έκφραση του λόγου.
Το τέταρτο στοιχείο είναι η σωματική σας παρουσία. Συχνά νοιώθετε άσχημα με το σώμα σας. Το να ‘’μπείτε’’ σ’ένα ρόλο σας απελευθερώνει από συμπλέγματα, από το αίσθημα του να είστε ‘’γελοίος’’. Μαθαίνετε να κινείσθε, να μετατοπίζεστε, να στέκεστε με τέτοιον αέρα !
Το πέμπτο στοιχείο είναι η ευχαρίστηση, η ηδονή του ‘’παιχνιδιού’’. Γίνεστε, για τη διάρκεια μιας παράστασης, ένα άλλο πρόσωπο. Κάποιος άλλος. Αναπτύσσετε τη φαντασία σας, τη δημιουργικότητά σας, τα αντανακλαστικά σας.

Το θέατρο (ιδιαίτερα κάποιες μορφές του : θέατρο φόρουμ, θέατρο-εικόνα, θέατρο-μύθος, θέατρο-εφημερίδα…) μπορεί να αποτελεί μία αισθητική και πολιτική απάντηση στη αβάσταχτη καταπίεση που ασκείται επάνω μας (οικονομική, κοινωνική, ψυχολογική).

Στην κοινωνία μας υπάρχουν καταπιεστές και καταπιεζόμενοι.

Και εφ’όσον υπάρχει καταπίεση, υπάρχει, εξ ανάγκης, ένα θέατρο του καταπιεζόμενου, δηλαδή, ένα απελευθερωτικό θέατρο.

Απ’αυτήν την οπτική γωνία, το θέατρο διαθέτει 2 βασικά στοιχεία :

Το ένα είναι να βοηθήσει τον θεάτη να μεταμορφωθεί από αδρανή, αποδοχέα, καταθέτη σε πρωταγωνιστή μιας πράξης, σε υποκείμενο, σε δημιουργό.
Το άλλο σε βοηθά να μην αρκείσαι στο να σκέφτεσαι το παρελθόν, αλλά να προετοιμάζεις το μέλλον.

Είναι το είδος του θεάτρου που δεν αρκείται στο να ερμηνεύει την πραγματικότητα, αλλά σε βοηθά να τη μεταμορφώνεις.

Το θεάτρο δε φέρνει μόνο την κάθαρση στο θεατή, αλλά τον καθιστά ικανό να δράσει απελευθερωτικά, να υλοποιήσει αυτό που έζησε στη διάρκεια της παράστασης στην καθημερινή του ζωή.

Ο Μπρεχτ αναφέρει ότι το θεάτρο πρέπει να είναι στην υπηρεσία της επανάστασης ! Αλλά και ότι είναι κομμάτι αναπόσπαστο της επανάστασης, είναι η μελέτη της, η ανάλυσή της, η γενική της δοκιμή!

Κατά τον Καθηγητή κ. Νίκο Χουρμουζιάδη : το θέατρο, στην κλασική Αθήνα, που αποτελούσε εκδήλωση καθαρά λαίκή, με πάνδημη συμμετοχή των πολιτών, ήταν προσιτό ως έκτακτο κοινωνικό γεγονός, οργανωμένο από το Δήμο, σε συγκεκριμένες ευκαιρίες, δύο φορές το χρόνο, στο πλαίσιο δύο διονυσιακών εορτών.

Η παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων σήμαινε μία εξαιρετική και πολυεπίπεδη στις επιπτώσεις της εμπειρία. Δεν είναι, βέβαιο, συμπτωματική η σύνδεση των θεατρικών εκδηλώσεων με τη διονυσιακή λατρεία.

Η συμμετοχή του δημότη-πολίτη έπαιρνε μορφή απόλυτης ενεργής ένταξής του στη διαδικασία της εκδήλωσης, ανάλογης με οποιαδήποτε άλλης κοινωνικο-πολιτικής λειτουργίας, όπως π.χ. η παρουσία στην εκκλησία του δήμου η η θητεία του σε κάποιον άλλο θεσμό.

Η οργάνωση αυτών των εκδηλώσεων εξασφάλιζε τη μέγιστη δυνατή της προσέλευσης ξένων που κατέφθαναν από όλα τα γειτονικά μέρη.

Η πόλη πλημμύριζε από κόσμο. Όχι μόνον απλούς επισκέπτες, θεατές αλλά και από επίσημες αντιπροσωπείες άλλων πόλεων, δεδομένου ότι η εορτή αποτελούσε ευκαιρία επίδειξης του πολιτικού και εθνικού κύρους της πόλης.

Η Νάξος και οι πολίτες της έχουν να επιδείξουν θεατρικό πολιτισμό.

Η Δημοτική Αρχή οφείλει να αναγνωρίσει αλλά και να εμψυχώσει ποικιλοτρόπως τις εκδηλώσεις αυτές. Το οφείλει στην ιστορία της, το οφείλει στις παρούσες γενιές, το οφείλει στο μέλλον της.

Για καλλίτερους ανθρώπους και για μια κοινωνία που να ευημερεί.

Ενα μεγάλο ευχαριστώ σ’όλους αυτούς που με το μεράκι τους μας προσφέρουν τόσο πολλά.

Κων/νος Σκαρβέλης

Συνταξιούχος κλινικός ψυχολόγος

Νάξος, 26 Μαρτίου 2024