Έθιμα και παραδόσεις του Πάσχα στα ελληνικά νησιά

Το Πάσχα είναι η γιορτή της άνοιξης, με αρκετές ιδιαιτερότητες ως προς τον εορτασμό του. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το Πάσχα είναι μία περισσότερο ελληνική γιορτή. Αφενός η άνοιξη δίνει την ευκαιρία σε αρκετό κόσμο να κάνει κοντινές ή μακρινές εκδρομές, εκμεταλλευόμενος τις διακοπές. Αφετέρου το Πάσχα έχουμε ως λαός αρκετά και διαφορετικά έθιμα που εμπλουτίζουν τους εορτασμούς. Συνδυάζοντας εκδρομή, έθιμα και παραδόσεις, το Πάσχα σε αρκετά από τα ελληνικά νησιά έχει να προσδώσει κάτι το ιδιαίτερο, το μοναδικό, ενώ βοηθά να ξεφύγουμε λίγο από το κλασικό πρότυπο του νησί  -ήλιος – καλοκαίρι  -παραλία, ερχόμενοι σε επαφή με την πραγματική κουλτούρα του εκάστοτε προορισμού. Είτε Αιγαίο, είτε Ιόνιο, είτε σε κάποιο από τα υπόλοιπα νησιά, η εμπειρία είναι σίγουρα διαφορετική.

Ένα αφιέρωμα στα έθιμα και παραδόσεις του Πάσχα στα ελληνικά νησιά δεν θα μπορούσε να παραλείψει μία επίσκεψη στη μυροβόλο Χίο. Το νησί, πέρα από τις ιδιαίτερες ομορφιές του, το κλίμα, τη μαστίχα και τα λοιπά γεωργικά προϊόντα, έχει μία ακόμη ιδιαιτερότητα, την οποία μάλιστα είχαμε δει πιο εκτεταμένα σε παλιότερο ταξιδιωτικό άρθρο. Πρόκειται για τον ρουκετοπόλεμο στο χωριό Βροντάδος που πραγματοποιείται κάθε χρόνο μετά την Ανάσταση, όπου εκατοντάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες εκτοξεύονται μεταξύ των δύο “αντίπαλων” ενοριών του χωριού, την ενορία της Παναγιάς της Ερειθιανής και της “απέναντι” ενορίας του Αγίου Μάρκου. Πρόκειται για ένα φαντασμαγορικό και ιδιαίτερο θέαμα. Εφόσον κανείς επισκεφτεί το νησί αυτό το διάστημα, πέραν του ρουκετοπόλεμου, μπορεί να επισκεφτεί για να παρακολουθήσει τις λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας στη Νέα Μονή Χίου – ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια στη χώρα και αναγνωρισμένο ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Και η απέναντι πλευρά των ελληνικών θαλασσών, στο Ιόνιο πέλαγος, έχει να δώσει κάτι ιδιαίτερο στους εορτασμούς του Πάσχα. Το νησί της Κέρκυρας και ειδικά η ομώνυμη πόλη, αποτελούν πόλο έλξης των επισκεπτών καθόλη την διάρκεια της χρονιάς και συγκεκριμένα την πασχαλινή περίοδο. Πέραν των ψαλμωδιών της Μεγάλης Εβδομάδες γενικότερα, από το Μεγάλο Σάββατο ξεκινούν ιδιαίτερες παραδόσεις. Η Φιλαρμονική ορχήστρα της Κέρκυρας, μία από τις καλύτερες της χώρας, συνοδεύει την πομπή που πραγματοποιείται Μεγάλο Σάββατο. Μετά την Πρώτη Ανάσταση, ακολουθεί το γνωστό έθιμο με τους μπότηδες. Γύρω στις 12 το μεσημέρι οι Κερκυραίοι βγαίνουν στα μπαλκόνια τους κρατώντας πήλινες κανάτες με νερό, τις οποίες έχουν στολίσει με κόκκινες κορδέλες και τις εκσφενδονίζουν ώστε να σπάσουν, καθώς σύμφωνα με το έθιμο αυτό φέρνει γούρι.

Επανερχόμαστε στο Αιγαίο και αυτή τη φορά προορισμός οι Κυκλάδες και η Φολέγανδρος, συγκεκριμένα. Την εποχή αυτή το νησί είναι ανθισμένο, καθώς η άνοιξη έρχεται λίγο νωρίτερα. Τα σπίτια έχουν ξασπριστεί περιμένοντας την εικόνα της Παναγιάς, η οποία περιφέρεται σε όλο το νησί συνοδεία μουσικής, ρακής και μεζέδων, όλα κεράσματα για ντόπιους και ξένους. Μετά το κάστρο και τα χωριά, η πομπή καταλήγει στο λιμάνι του Καραβοστάση, όπου εκτός από τα σπίτια, τιμάται και η ναυτική παράδοση του νησιού, καθώς ευλογούνται τα καϊκια και οι βάρκες.

Σε αρκετά άλλα νησιά υπάρχουν διάφορα ενδιαφέροντα έθιμα και παραδόσεις καθόλη τη Μεγάλη Εβδομάδα και φυσικά κατά την Ανάσταση και την Ημέρα του Πάσχα. Η Πάτμος, το νησί της Αποκάλυψης, δε θα μπορούσε να απουσιάζει από τη λίστα των νησιών αυτών, καθώς τη Μεγάλη Πέμπτη πραγματοποιείται αναπαράσταση του πλυσίματος των ποδιών από τον Ιησού προς τους μαθητές του. Σε άλλα νησιά γίνεται εορτασμός με ρίψη βεγγαλικών, περιφορά εικόνων, ενώ δε λείπουν οι παραδοσιακές στολές και οι χοροί στις παραλίες και τις πλατείες των οικισμών. Σε αρκετά νησιά αντί για το σουβλιστό αρνί, το έθιμο επιτάσσει ψητό κατσικάκι στο φούρνο συνοδεία μυρωδικών. Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, αξίζει κανείς να το τολμήσει και να επιλέξει κάποιο από τα πολλά νησιά της χώρας για τις πασχαλινές διακοπές του, εντρυφώντας παράλληλα στα ιδιαίτερα ήθη και έθιμα.