Το Αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, φιλοξένησε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα

Περιηγούμενος κανείς στις γραφικές γειτονιές της Πλάκας συναντά πολλά από τα σπουδαία ιστορικά κτίρια της Αθήνας. Ένα από αυτά είναι και το Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, το οποίο κοσμεί την οδό Κυδαθηναίων αρ. 27, ή αλλιώς “ρούγα του Αλίκοκκου” όπως ονομαζόταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Συνιστώντας έναν από τους σπουδαιότερους δρόμους της πόλης, η οδός ονοματοδοτήθηκε από τους Βαυαρούς ενώ στην συνέχεια, το 1834, μετονομάστηκε σε οδός Κυδαθηναίων. Κτισμένο το 1842 από τον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο αποτελεί ένα από τα αρχοντόσπιτα που κατασκευάζονταν στα πρώτα χρόνια βασιλείας του Όθωνα στην Αθήνα ενώ φιλοξένησε δημοφιλή πρόσωπα της τότε εποχής. Ακόμη το συγκεκριμένο ακίνητο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον στολισμό του πρώτου χριστουγεννιάτικου δέντρου στην πόλη, ένα σπουδαίο από τότε έθιμο της χώρας μας.

Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος

Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος γεννημένος στην Νάξο το 1780, υπήρξε Έλληνας διπλωμάτης της Αθήνας, νομικός, ιατρός, ενώ αργότερα Φιλικός και αγωνιστής του 1821 καθώς και Σύμβουλος της Επικρατείας στην Ελλάδα. Αντιλαμβανόμαστε έτσι έναν άνθρωπο ο οποίος απέκτησε πολλές ιδιότητες κατά την διάρκεια της ζωής του. Αναλυτικότερα, ο ίδιος σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, νομικά στην Μόσχα και ιατρική στην Ρώμη. Σε ηλικία 25 ετών μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία ενώ συνέβαλε στην κατάληψη του κάστρου της Τενέδου υπό τον Νικοτσάρα, σημαντικό αρματολό του Ολύμπου.

Επιπρόσθετα, ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος συμμετείχε στην Ναυμαχία του Ναυαρίνου ως διερμηνέας της Ρωσικής μοίρας και συνέβαλε σημαντικά

στην αποφυγή σφαγών Ελλήνων στην Σμύρνη, έπειτα από έκλησή του στον Ρώσο ναύαρχο να στείλει εκεί ναυτική μοίρα. Στην συνέχεια, κατά την διάρκεια βασιλείας του Όθωνα το 1843 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ενώ ανέλαβε την ιδιότητα του γενικού πρόξενου της Ρωσίας μέχρι το 1862. Έπειτα και επί Βασιλείας Γεωργίου του Α’ έγινε σύμβουλος της Επικρατείας, ιδιότητα που κατείχε μέχρι τον θάνατό του το 1874.

Ιστορία του αρχοντικού Παπαρρηγόπουλου

Το αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου μαζί με τα άλλα αρχοντόσπιτα της εποχής, συνιστούσαν μεγάλα σπίτια με ωραίες αναλογίες. Ήταν χτισμένα με λίθους και περιείχαν δύο ή τρεις ορόφους, χωρίς εξωτερικά διακοσμητικά στοιχεία. Τα κουφώματα του αρχοντικού είναι του παλαιού Αθηναϊκού τύπου και οι εξώστες στηρίζονται σε μαρμάρινα φουρούσια. Ακόμη, στο μπαλκόνι του κτιρίου αναφέρεται η χρονολογία ανέγερσής του, το 1842.

Στο αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου κατοίκησαν σπουδαίες προσωπικότητες όπως ο Όθων, όταν επισκέφθηκε την Αθήνα το 1834. Ακόμη, στο κτήριο έμεινε και ο Γαβριήλ Κατακάζης, ο οποίος υπήρξε διπλωμάτης της Ρωσίας ενώ το 1833 ανέλαβε την ιδιότητα του πρεσβευτή της Ρωσίας στην Αθήνα, μία ιδιότητα που διατήρησε μέχρι και το 1843. Έτσι, το αρχοντικό αποτέλεσε το σημείο συνάντησης πολιτικών, ενώ ακόμη ο Κατακάζης συνέβαλε στο κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, που στόχευε στην

αντικατάσταση του Όθωνα. Απεβίωσε στην Ρωσία το 1868.

Επιπρόσθετα, ο αρχιτέκτονας και μέλος της Ακαδημίας Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης, Βλαδίμηρος Δαβίδοβ, περιέγραψε στο έργο του “Οδοιπορικαί Σημειώσεις” τις σκέψεις του για το αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, αναφέροντας:

“Η ευρύχωρος οικία εν ή διαμένει ο πρεσβευτής ημών κέκτηται ωραίαν θέαν προς τον ναόν του Ολυμπίου Διός, προς τον αποξηραθένα σχεδόν ποταμό Ιλισσόν και πρός τον Υμηττόν.”

Ακόμη, στο αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου κατοίκησε η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου (1819-1898), μία σημαντική προσωπικότητα που αγωνίστηκε για την δημοκρατία. Υπήρξε κόρη του Ανδρέα Καλαμογδάρτη και σύζυγος του βουλευτή Σπύρου Παπαλεξόπουλου. Συνέβαλε σημαντικά, προσφέροντας υπηρεσίες, στην δύσκολη περίοδο που ακολούθησε την πτώση του Μεσολογγίου. Διατήρησε αντιπολιτευτική στάση, ενώ το κτίριο μετετράπη σε αντιδυναστικό κέντρο. Παρατηρώντας κανείς το αρχοντικό αντικρίζει την εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, αφιερωμένη στους αγώνες της για την δημοκρατία.

Το 1985, το αρχοντικό κηρύχθηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμό, καθώς αποτελεί από τα ελάχιστα κτίρια της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής των μέσων του 19ου αιώνα, που έχουν διασωθεί. Τέλος, ο σεισμός του 1999 προκάλεσε πολλές καταστροφές, ενώ στο πίσω μέρος ανεγέρθη διώροφο κτίσμα.

Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο

Τα Χριστούγεννα του 1843 ήταν εκείνα, που ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έθιμο του στολισμένου ελάτου παραγκωνίζοντας το ελληνικό καραβάκι. Ήταν η χρονιά, που ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως γενικός πρόξενος της Ρωσίας, ενώ ακόμη η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Έτσι, στο αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου της Πλάκας, με πρωτοβουλία της οικογένειας του Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου στολίστηκε το πρώτο δέντρο, γεγονός που εντυπωσίασε τους Αθηναίους. Καλεσμένος την παραμονή των Χριστουγέννων ήταν ο στρατηγός Μακρυγιάννης, ο οποίος όταν αντίκρισε το στολισμένο έλατο ανέφερε στον οικοδεσπότη του αρχοντικού:

“Ωραίο είναι κυρ-Γιάννη. Και του χρόνου να είμαστε καλά. Αλλά τα δέντρα μου εγώ δεν τ’αφήνω να φυτρώσουν μέσα στην καμάρα! Μόνο τ’ άρματά μου φυτρώνουν εκεί.”

Τέλος, κοντά στο αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, βρίσκεται η Οικία Σεφεριάδη, -συγκεκριμένα στην οδό Κυδανηθαίων- στην οποία έζησαν ο Στυλιανός Σεφεριάδης, ο Γιώργος Σεφέρης, η Ιωάννα Σεφεριάδη και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος.

Πηγές:

• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%85
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82

Σύνταξη κειμένου: Στεφανία Αποστόλου

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου