Ο Ιερός Λόχος και η δράση του στα νησιά μας, οι μαχητές, τα κατορθώματα και οι θυσίες

” Ήταν όλοι τους νέοι, ατρόμητοι και το κυριότερο πατριώτες με αξίες και ιδανικά.

Πολέμησαν με τιμή και αξιοπρέπεια για την ελευθερία.

Άφησαν πίσω τους νεκρούς συμπολεμιστές και επέστρεψαν με το κεφάλι ψηλά στην ελεύθερη Ελλάδα!

Αυτοί ήταν οι μαχητές του «Ιερού Λόχου».

Επειδή η ιστορία δεν πρέπει να λησμονείται, θυμίζουμε τα κατορθώματα τους στην σκλαβωμένη Ελλάδα.

Η συγκέντρωση στη Μέση Ανατολή μεγάλου αριθμού αξιωματικών από την κατεχόμενη Ελλάδα και η ενεργή επιθυμία όλων να συμμετάσχουν στον αγώνα στο πλευρό των Συμμάχων, οδήγησε στην πρόταση της δημιουργίας μίας επίλεκτης μονάδας αποτελούμενης αποκλειστικά από αξιωματικούς διακρινόμενους για το ήθος, το θάρρος και την επαγγελματική τους αξία, ώστε να εισέλθουν γρήγορα στο θέατρο των επιχειρήσεων.

 Αρχικά συγκροτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1942 στην Παλαιστίνη με την αρχική επωνυμία «Λόχος Επιλέκτων Αθανάτων» ως Λόχος Πολυβόλων. 

Η διοίκησή του ανατέθηκε προσωρινά στον Επίλαρχο Στεφανάκη Αντώνιο. 

Τον ίδιο μήνα μεταστάθμευσε σε στρατόπεδο κοντά στο Κάιρο, έλαβε την ονομασία «ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ», ενώ ενσωματώθηκαν και άλλοι ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί.

Ορίστηκε το ειδικό σήμα που θα έφεραν οι Ιερολοχίτες στο στήθος τους με το σπαρτιατικό ρητό «Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΊ ΤΑΣ» και καθιερώθηκε ο μπεζ μπερές. 

Διοικητής του τοποθετήθηκε ο Συνταγματάρχης Πεζικού Τσιγάντες Χριστόδουλος. 

Μετακινήθηκε σε στρατόπεδο κοντά στη Διώρυγα του Σουέζ, απέβαλλε τη σύνθεση του Λόχου Πολυβόλων και τον μήνα Νοέμβριο ασχολήθηκε με ειδική εκπαίδευση που περιλάμβανε αντικείμενα αλεξιπτωτιστή, καταστροφών, οπλομηχανημάτων, οδήγησης, αποβάσεων κλπ.

 Στις 24 Νοεμβρίου 1942 αναχώρησε για να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις της Δυτικής Ερήμου.

 Την δύναμή του αποτελούσαν 130 αξιωματικοί, 40 μάχιμοι και 30 βοηθητικοί οπλίτες.

Τον Απρίλιο του 1943 ο Ιερός Λόχος λαμβάνει διαταγή να επιστρέψει στην Αίγυπτο όπου μετά από σύντομη αναδιοργάνωση και εκπαίδευση επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί στις επιχειρήσεις που σχεδίαζαν οι Σύμμαχοι για την απελευθέρωση του Αιγαίου.

 Οι επιχειρήσεις της Βόρειας Αφρικής αποτέλεσαν τη νικηφόρα έναρξη των αγώνων του. 

Παρά το γεγονός ότι συμμετείχε την περίοδο της αρχικής συγκροτήσεώς του με μεγάλες δυσχέρειες και ελλείψεις, η απόδοσή του στο πεδίο της μάχης έγινε αντικείμενο θαυμασμού και γενικότερης αναγνώρισης από τους Συμμάχους.

 Οι απώλειές του υπήρξαν σχετικά μικρές και ανήλθαν σε 3 νεκρούς, 9 τραυματίες και 11 αγνοούμενους.

Έως τα μέσα Οκτωβρίου του 1943 ο Λόχος με τη νέα του σύνθεση και την υπαγωγή του στη Βρετανική Ταξιαρχία Καταδρομών περιελάμβανε Ομάδα Διοικήσεως, τρία Καταδρομικά Τμήματα και ένα Τμήμα Βάσεως. 

Το προσωπικό αποτελούσαν πλέον 327 Ιερολοχίτες με κατάλληλο οπλισμό και μεταφορικά μέσα για την εκπλήρωση καταδρομικών αποστολών. 

Ο Συνταγματάρχης Τσιγάντες διατήρησε τη διοίκηση, ενώ ως διοικητές των καταδρομικών τμημάτων τοποθετήθηκαν αντίστοιχα οι Αντισυνταγματάρχης Ιππικού Καλλίνσκης Ανδρέας, Αντισυνταγματάρχες Πεζικού Μεσσηνόπουλος Φώτιος και Τριανταφυλλάκος Τρύφωνας.

 Με αυτή τη σύνθεση ο Ιερός Λόχος ήταν σε θέση να ανταποκριθεί σε αποστολές αιφνιδιαστικών καταδρομών με τμήματα ομάδων και διμοιριών, εναντίον στόχων μικρής αμυντικής ικανότητας. 

Το προσωπικό ήταν ικανό για ειδικές επιχειρήσεις με συνδυασμένη επίγεια, θαλάσσια και εναέρια ενέργεια. 

Ανεξαρτήτως ειδικότητας, κάθε Ιερολοχίτης χειριζόταν με ευχέρεια όλα τα διατιθέμενα είδη οπλισμού, είχε τη δυνατότητα συμμετοχής σε ιδιότυπα καταδρομικά αποσπάσματα και είχε εκπαιδευθεί και σε κανονικό αγώνα Πεζικού.

ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Την 8η Σεπτεμβρίου 1943 οι δυνάμεις της ιταλικής χερσονήσου παραδόθηκαν άνευ όρων στα συμμαχικά στρατεύματα.

 Οι Γερμανοί υποψιαζόμενοι ότι θα πράξουν το ίδιο και οι ιταλικές φρουρές των νησιών του Αιγαίου, ενίσχυσαν την παρουσία τους στο Αρχιπέλαγος.

 Το νέο συμμαχικό σχέδιο επιχειρήσεων προέβλεπε την διείσδυση καταδρομικών δυνάμεων στις νήσους του Αιγαίου για την παρενόχληση των φρουρών τους και τον προσεταιρισμό των Ιταλών ή τον εξαναγκασμό σε συνθηκολόγηση, με τη χρησιμοποίηση στολίσκου ελαφρών σκαφών και βάση εξορμήσεως την Κύπρο ή τις μικρασιατικές ακτές.

 Όμως, στο τέλος Νοεμβρίου 1943 οι Γερμανοί είχαν τη σταθερή κατοχή ολόκληρου του Αιγαίου μεταφέροντας δυνάμεις από την ηπειρωτική Ελλάδα, διαλύοντας τις 3 ιταλικές Μεραρχίες και κάνοντας την κίνηση των συμμαχικών πλοίων στην περιοχή αδύνατη.

Η απόφαση χρησιμοποίησης του Ιερού Λόχου ελήφθη τελικά τον Φεβρουάριο του 1944, μετά την ματαίωση των σχεδίων για την συμμαχική απόβαση στην ηπειρωτική Ελλάδα. 

Απώτερος σκοπός ήταν η ανάληψη καταδρομικών επιχειρήσεων ευρείας κλίμακας για την προσβολή των θαλάσσιων συγκοινωνιών του εχθρού, την εξουδετέρωση φυλακίων, την καταστροφή αποθηκών και εφοδίων και τον εκνευρισμό και καταπόνηση των φρουρών των νήσων.

 Με την απόφαση αυτή, ο Ιερός Λόχος αναδιοργανώνεται και εκπαιδεύεται ως Μοίρα Καταδρομών.

 Η νέα σύνθεση, εκτός από Τμήμα Διοικήσεως, τρία Καταδρομικά Τμήματα και Τμήμα Βάσεως, περιλάμβανε Τμήμα Όλμων, Εφεδρεία, Τμήμα Μηχανικού (Καταστροφών) και Τμήμα Διαβιβάσεων.

 Κάθε Τμήμα είχε Ομάδα Διοικήσεως και 3 Διμοιρίες Καταδρομών.

 Το προσωπικό, ο οπλισμός και τα μέσα ήταν τέτοια ώστε να επιτυγχάνεται η άσκηση διοικήσεως, η ευελιξία και η μεγάλη ισχύς πυρός, για την αποτελεσματική εκπλήρωση καταδρομικών αποστολών. 

Η δύναμή του έφτανε πλέον τους 423 Ιερολοχίτες.

Οι κυριότερες δράσεις που εκτέλεσε η Μονάδα το έτος 1944 με το I Καταδρομικό Τμήμα ήταν οι εξής:

Η πρώτη Καταδρομή στη Σάμο τον Μάρτιο με καταστροφή εχθρικών πλοιαρίων στο Πυθαγόρειο και στους όρμους Μαραθόκαμπο και Κοκκάρι. 

Τον ίδιο μήνα η αναγνωριστική ενέργεια στη Χίο και στους Φούρνους με την εν πλω σύλληψη εξοπλισμένου γερμανικού ιστιοφόρου με το φορτίο και το πλήρωμά του, η επιτυχής αναγνώριση και συλλογή πληροφοριών στις Οινούσσες, η μεταφορά τροφίμων και φαρμάκων στους κατοίκους των Φούρνων και της Ικαρίας και η σύλληψη δύο ακόμα εχθρικών πλοιαρίων.

 Παράλληλα, η αναγνώριση στην Ικαρία και την Λέσβο με συλλογή πληροφοριών.

 Κατά την διάρκεια της δράσης του αιχμαλώτισε εχθρικό ιστιοφόρο με τρόφιμα και πλοίο συνοδείας με τη φρουρά του. 

Ο Μάρτιος ολοκληρώθηκε με την καταδρομή στα Ψαρά και την επίθεση στο γερμανικό φυλάκιο της νήσου.

ΛΕΣΒΟΣ, ΧΙΟΣ, ΣΑΜΟΣ, ΠΑΡΟΣ, ΙΟΣ, ΑΜΟΡΓΟΣ

Ο Απρίλιος ξεκίνησε με την καταδρομική επιχείρηση στη Λέσβο ως εγχείρημα αντιπερισπασμού το οποίο διατάχθηκε εξαιτίας συμπλοκών των κατοίκων της Αγιάσου με τους Γερμανούς.

 Τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά, με την επιτυχή προσβολή διερχόμενου γερμανικού αυτοκινήτου, επίθεση εναντίον της κατοικίας των υπαλλήλων της Γερμανικής Μυστικής Αστυνομίας και των φυλακών της, εξόντωση της φρουράς και απελευθέρωση 12 κρατουμένων. 

Ταυτόχρονα, άλλο τμήμα επιτέθηκε εναντίον των φυλακών του Διδασκαλείου και απελευθέρωσε τους κρατουμένους. 

Τον Απρίλιο του 1944 οι περιπολίες και οι καταδρομικές ενέργειες εναντίον κινούμενων εχθρικών σκαφών στους θαλάσσιους χώρους, μεταξύ Χίου – Λέσβου και Χίου – Σάμου είχαν ως αποτέλεσμα την αιχμαλωσία 7 πλοιαρίων που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των Γερμανών. 

Συνέδραμε την Βρετανική Ταξιαρχία Καταδρομών μετά από αίτημά της, στις καταδρομικές ενέργειες της Ίου και της Αμοργού.

Τον Μάιο συγκρότησε μεικτή ελληνοβρετανική ομάδα και διεξήγαγε καταδρομή στην Πάρο με 7 νεκρούς Γερμανούς και τεράστιες υλικές ζημιές για τον εχθρό.

 Στα τέλη Μαΐου και αρχές Ιουνίου επιχείρησε δεύτερη καταδρομή στη Σάμο, κατέστρεψε εχθρική εφοδιοπομπή και εξουδετέρωσε την φρουρά του φυλακίου του Μαραθόκαμπου.

 Την ίδια περίοδο διεξήγαγε καταδρομή στη Χίο με στόχους στην πόλη και τον λιμένα του νησιού και δύναμη 49 Ιερολοχιτών με επικεφαλής τον Διοικητή του I Καταδρομικού Τμήματος.

 Ως αποτέλεσμα της δράσης ήταν η ανατίναξη των εγκαταστάσεων του νεωρίου και 13 πλοιαρίων.

 Το I Τμήμα ολοκλήρωσε την δράση του με καταδρομές στη Λαγκάδα Χίου και στη Γέρα Λέσβου τον Ιούνιο και την καταστροφή των γερμανικών φυλακίων και 3 πλοιαρίων.

Η ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΥΜΝΟ

Από τα μέσα Ιουνίου το I Καταδρομικό Τμήμα αποσύρθηκε σταδιακά και αντικαταστάθηκε από το II, το οποίο ενισχυόμενο με Διαβιβαστές και ομάδα όλμων μετονομάστηκε σε «Απόσπασμα Αιγαίου». Παράλληλα, η ενίσχυση με 30 αξιωματικούς και οπλίτες της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών οδήγησε στην επιχειρησιακή ανάληψη ολόκληρου του Αρχιπελάγους.

 Οι σημαντικότερες δράσεις που εκτέλεσε αυτό το τμήμα του Ιερού Λόχου κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο, ήταν οι εξής:

 Η καταδρομή στην Κάλυμνο τον Ιούλιο με επίθεση εναντίον του φυλακίου. 

Τον ίδιο μήνα η καταδρομή στη Σύμη με επίθεση στη γερμανική φρουρά, καταστροφή των εγκαταστάσεών της και ανατίναξη των πλωτών μέσων της.

Σημειώνεται ότι η προαναφερθείσα καταδρομή χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη πολύ καλά οργανωμένη επιχείρηση ευρείας μορφής.

 Εκτός από τις απώλειες του εχθρού σε προσωπικό με πολλούς νεκρούς και σύλληψη αιχμαλώτων, η Ομάδα Καταστροφών προξένησε σημαντικές υλικές ζημιές σε πλοιάρια στο νεώριο, στις αποθήκες πυρομαχικών, σε βαρέα όπλα, στις αμυντικές οργανώσεις του φρουρίου και στις τηλεφωνικές γραμμές.

 Έως τις 24 Αυγούστου το «Απόσπασμα Αιγαίου» εξέπεμψε αναγνωριστικές περιπόλους για συλλογή πληροφοριών στις νήσους Κω, Τήλο, Νίσυρο, Σάμο, Σύμη, Αστυπάλαια, Ικαρία, Φούρνους, Ίο, Νάξο, Πάρο, Αμοργό, Θήρα, Μήλο, Σίφνο, Σέριφο, Μύκονο και Άνδρο.

 Στα τέλη Αυγούστου το II Καταδρομικό Τμήμα αποχώρησε και αντικαταστάθηκε από το III, στο οποίο είχε αναλάβει διοίκηση ο Ταγματάρχης Πυροβολικού Δημόπουλος Παύλος.

Την ίδια περίοδο οι Γερμανοί προσπαθούσαν να απαγκιστρώσουν τον κύριο όγκο των δυνάμεών τους για να τις μεταφέρουν στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα ξεκινούσαν από τους Συμμάχους οι επιχειρήσεις απελευθέρωσης των νησιών.

 Η δράση του III Καταδρομικού Τμήματος χαρακτηρίστηκε κυρίως από έντονη περιπολιακή δραστηριότητα με αναγνωρίσεις και μικρές καταδρομικές ενέργειες. Κυριότερες από αυτές ήταν η καταδρομή στη Θήρα, τον μήνα Αύγουστο, με την καταστροφή των εχθρικών εγκαταστάσεων και η καταδρομή στην Κω με αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του φυλακίου του Θυμιανού, εξουδετέρωση της φρουράς και ανατίναξη των εγκαταστάσεών του.

Η καταδρομική επιχείρηση εναντίον της φρουράς της Μυκόνου από 25 έως 28 Σεπτεμβρίου, με την εξόντωση σημαντικού μέρους του εχθρικού προσωπικού και την πυρπόληση των αποθηκών πυρομαχικών και τροφίμων, οδήγησε στην παράδοση των εναπομεινάντων Γερμανών και στην απελευθέρωση της νήσου στις 30 Σεπτεμβρίου 1944.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Το καλοκαίρι του 1944 έλαβε χώρα η νέα αναδιοργάνωση του Ιερού Λόχου και η ανάπτυξή του σε Σύνταγμα Καταδρομών. Περιλάμβανε πλέον Επιτελείο Διοικήσεως, Μοίρα Διοικήσεως και δύο Μοίρες Καταδρομών (Α΄ και Β΄).

 Με τη νέα σύνθεση η δύναμή του ανήλθε στους 1.084 άνδρες. 

Το συμμαχικό στρατηγείο για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση προς τις γερμανικές φρουρές των κατεχόμενων νήσων συγκρότησε δύο εκστρατευτικά σώματα:

Την Δύναμη «Β» από την Α΄ Μοίρα Καταδρομών (εκτός του III Τμήματος που συμμετείχε στις επιχειρήσεις του Αιγαίου) με Διοικητή τον Υποδιοικητή του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχη Κετσέα Θεμιστοκλή και την Δύναμη «Γ» με άνδρες της Β΄ Μοίρας Καταδρομών και Διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Μεσσηνόπουλο, η οποία θα αποτελούσε μέρος του βρετανικού σώματος που θα αποβιβαζόταν στην ηπειρωτική Ελλάδα μετά την αποχώρηση των Γερμανών.

Η Δύναμη Β αποβιβάστηκε στις 2 και 3 Οκτωβρίου στη Χίο και ανέλαβε επιχειρήσεις σε όλο το Αιγαίο, από τη Θάσο και τη Σαμοθράκη έως το σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων για την απελευθέρωση των νησιών.

Στη Σάμο, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις είχαν εκκενώσει το νησί, παρέμειναν περίπου 1.000 Ιταλοί που είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς και τους είχε δοθεί η υπόσχεση μεταφοράς στη Λέρο.

 Η οξύνοια και η ταχύτατη αντίδραση του Διοικητή του Ιερού Λόχου ο οποίος μετέβη προσωπικά στο νησί, οδήγησε στην αναίμακτη παράδοση των όπλων από την ιταλική φρουρά στις 4 Οκτωβρίου 1944.

Παράλληλα με τις παραπάνω ενέργειες, ο Ιερός Λόχος ανέπτυξε περιπολιακή δραστηριότητα σε όλες τις νήσους του Αιγαίου που κατέχονταν από τους Γερμανούς, αλλά και επιχειρήσεις που σκόπευαν στην επιβεβαίωση της εκκένωσης των νήσων από τα κατοχικά στρατεύματα.

 Σε αυτό το πλαίσιο των ενεργειών εντάσσεται η απελευθέρωση της Νάξου και της Λήμνου με αποσπάσματα της Δύναμης Β, η επιχείρηση στην Τήλο (Επισκοπή) με καταδρομική ενέργεια εναντίον της γερμανικής φρουράς, οι αναγνωριστικές δραστηριότητες από 5 έως 19 Νοεμβρίου 1944 στις νήσους Μήλο, Σίφνο, Πάτμο, Σκόπελο, Μακρόνησο, Κω, Λειψούς, Δονούσα, Αμοργό, Αστυπάλαια και Φαρμακονήσι.

 Η συνεχής πίεση των Ιερολοχιτών με καταδρομικές ενέργειες εναντίον των Γερμανών, σε συνδυασμό με τους συμμαχικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς τους πρώτους μήνες του 1945, είχε ως αποτέλεσμα την παράδοση της Μήλου, η οποία ολοκληρώθηκε στις 12 Μαΐου 1945.

 Η παράδοση της γερμανικής φρουράς της Μήλου αποτέλεσε γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, καθώς με τις συνεχόμενες επιδρομές δυνάμεων Ιερολοχιτών, στο νησί είχε απομονωθεί για 6 μήνες δύναμη 522 Γερμανών.

Η καταδρομή στη Νίσυρο, η δεύτερη επιχείρηση στην Τήλο, η συνεχής περιπολιακή δραστηριότητα κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο του 1945, οι καταδρομικές επιχειρήσεις σε διάφορα σημεία της νήσου Ρόδου, η επιχείρηση της Αλίμνιας Ρόδου – όπου σύμφωνα με έκθεση των Βρετανών αποτέλεσε καταδρομική επιχείρηση κατά την οποία το σχέδιο που είχε καταρτισθεί εφαρμόστηκε στο σύνολό του – οδήγησαν στην απομόνωση των γερμανικών φρουρών των Δωδεκανήσων.

 Στις 8 Μαΐου 1945 ο Γερμανός Στρατηγός Wagner (Βάγκνερ) παρέδωσε άνευ όρων σε αντιπροσωπεία Ελλήνων, Βρετανών και Γάλλων όλη τη γερμανική δύναμη των Δωδεκανήσων και συνεργαζόμενα ιταλικά τμήματα.

Μετά την παράδοση, στις 9 Μαΐου δύναμη Ιερολοχιτών και Βρετανών αναχώρησε για την Κω και τη Λέρο για να παραλάβει τις νήσους από τους Γερμανούς.

 Έως την 15η Ιουνίου ολόκληρη η δύναμη του Ιερού Λόχου είχε συγκεντρωθεί στη βάση του στη Χίο σημειώνοντας τη λήξη των καταδρομικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο και το τέλος της πολεμικής δράσης του.

 Οι συνολικές απώλειες του Ιερού Λόχου από την έναρξη των επιχειρήσεων ήταν 12 νεκροί εκ των οποίων 7 αξιωματικοί, 55 τραυματίες εκ των οποίων 28 αξιωματικοί και 32 αιχμάλωτοι ή εξαφανισθέντες εκ των οποίων 10 αξιωματικοί.

Στις 7 Αυγούστου 1945 σε τελετή στο Πεδίο του Άρεως απονεμήθηκε μετάλλιο στη σημαία του Ιερού Λόχου και αποκαλυπτήρια αναμνηστικής πλάκας που εντοιχίσθηκε στο μνημείο των Ιερολοχιτών.

 Οι μεταθέσεις και απολύσεις των αξιωματικών και των οπλιτών τελείωσαν την 15η Σεπτεμβρίου 1945 και η ημέρα αυτή θεωρείται ως επίσημη ημερομηνία διάλυσης του Ιερού Λόχου.

About The Author